สายพันธ์กาแฟที่ไม่คุ้นหู Excelsa และ Liberica

สายพันธ์กาแฟที่ไม่คุ้นหู Excelsa และ Liberica

เมื่อพูดถึงกาแฟ หลายคนคงคุ้นเคยกับ Arabica และ Robusta ที่พบได้ทั่วไปตามร้านกาแฟหรือซูเปอร์มาร์เก็ต แต่รู้หรือไม่ว่ายังมี “กาแฟอีก 2 สายพันธุ์หลัก” ที่แม้จะไม่แพร่หลายนัก แต่กลับมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวอย่างน่าทึ่ง นั่นคือ Liberica และ Excelsa สายพันธุ์กาแฟที่กำลังได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในวงการกาแฟพิเศษและการวิจัยด้านความยั่งยืน

สายพันธุ์ Excelsa: เปรี้ยวซับซ้อน แต่มีความเข้มข้นมากๆ

Excelsa เคยถูกจัดเป็นสายพันธุ์กาแฟเอกเทศ (Coffea excelsa) แต่หลังจากปี 2006 ถูกจัดใหม่เป็น สายพันธุ์ย่อยของ Liberica ในชื่อ Coffea liberica var. dewevrei โดยมีจุดกำเนิดจากทวีปแอฟริกา ก่อนจะถูกนำมาปลูกอย่างแพร่หลายในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ประเทศเวียดนาม ประเทศฟิลิปปินส์ และประเทศอินโดนีเซีย

สิ่งที่ทำให้ Excelsa แตกต่างคือ รสชาติที่เปรี้ยวอมหวานแบบผลไม้ โดยมีโน้ตของราสป์เบอร์รี พลัม ผสานกับกลิ่นที่ซับซ้อนแบบช็อกโกแลต หรือเมเปิลไซรัป

Excelsa ยังเติบโตได้ดีในพื้นที่ที่กาแฟทั่วไปเจริญเติบโตได้ยาก ทนโรคและทนแล้ง เหมาะกับการปลูกในยุคที่สภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

สายพันธุ์ Liberica: รสเข้ม กลิ่นไม้ และบทบาทที่มากกว่ากาแฟ

Liberica มีต้นกำเนิดจากแอฟริกาตะวันตก โดยเฉพาะในประเทศไลบีเรีย (ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ) ปัจจุบันนิยมปลูกในประเทศฟิลิปปินส์ (รู้จักกันในชื่อ Kapeng Barako), อินโดนีเซีย และมาเลเซีย จุดเด่นของ Liberica คือ ต้นสูงถึง 20 เมตร

ในด้านรสชาติ Liberica ขึ้นชื่อเรื่อง ความเข้ม หนักแน่น มักให้โน้ตของถั่ว ดอกไม้ และผลไม้สุก บางแหล่งยังพบกลิ่นคล้ายยี่หร่าหรือสไปซ์ เช่นในกาแฟ Kapeng Barako ของประเทศฟิลิปปินส์ แม้จะมีสัดส่วนเพียง 1–1.5% ของการผลิตกาแฟทั่วโลก

แต่ Liberica กำลังถูกจับตามองในฐานะกาแฟที่สามารถ เติบโตได้ดีในอุณหภูมิที่สูงขึ้น และ มีความต้านทานโรคสูง จึงเหมาะกับการเป็น “ตัวช่วยอนาคตกาแฟโลก” ท่ามกลางภาวะโลกร้อนและวิกฤติการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ

Excelsa & Liberica: กาแฟทางเลือกแห่งอนาคต

แม้ Excelsa และ Liberica จะยังไม่แพร่หลายเท่า Arabica หรือ Robusta แต่ทั้งสองสายพันธุ์มีคุณสมบัติที่น่าสนใจอย่างยิ่ง ทั้งในแง่รสชาติที่แปลกใหม่ และศักยภาพในการปลูกในสภาพแวดล้อมที่ท้าทาย

หลายโครงการวิจัยจากประเทศต่างๆ เริ่มหันมาศึกษาสายพันธุ์เหล่านี้มากขึ้น เช่น Kew Gardens ในอังกฤษที่กำลังพัฒนา Liberica สำหรับปลูกในภูมิภาคแห้งแล้ง หรือชุมชนเกษตรในประเทศยูกันดาและประเทศฟิลิปปินส์ที่หันมาส่งออก Excelsa ในตลาด specialty

อ้างอิง : Kew Gardens

https://www.kew.org/science/our-science/projects/excelsa-and-Liberica-coffee-development

ในอนาคต เราอาจเห็น Liberica และ Excelsa เป็นมากกว่ากาแฟ “แปลก” แต่เป็น สายพันธุ์กาแฟทางเลือก ที่ช่วยรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ และเป็นความหวังของวงการกาแฟท่ามกลางโลกที่เปลี่ยนไป

• Instagram: bluekoff_th
• Tiktok: bluekoff_hq
• Youtube: Bluekoff
• Line: @Bluekoff